Λεύκανση Δοντιών: Όλα Όσα Πρέπει να Ξέρετε για ένα Λαμπερό Χαμόγελο

1) Τι είναι η λεύκανση και πώς λειτουργεί

Η λεύκανση είναι μια αισθητική, συντηρητική διαδικασία που οξειδώνει χρωμοφόρες χρωστικές του δοντιού με υπεροξείδιο του υδρογόνου (H₂O₂) ή υπεροξείδιο καρβαμιδίου (το οποίο αποδομείται σε H₂O₂ και ουρία), προκαλώντας φωτεινότερη όψη. Οι ουσίες διαπερνούν το σμάλτο/οδοντίνη, και οι συχνότερες παρενέργειες είναι παροδική ευαισθησία και ερεθισμός ούλων, όταν δεν τηρείται το πρωτόκολλο.

 

2) Είδη δυσχρωμιών: πότε βοηθά πράγματι η λεύκανση

• Εξωγενείς (καφές, τσάι, κάπνισμα, χρωστικές τροφών): ανταποκρίνονται πολύ καλά.
• Ενδογενείς (γήρανση, τραύμα, μη ζωτικά δόντια, τετρακυκλίνες, φθορίαση): ποικίλη ανταπόκριση — σε μη ζωτικά δόντια ενδείκνυται εσωτερική λεύκανση (βλ. 10).
• Αποχρωματισμοί από αποκαταστάσεις (ρητίνες, πορσελάνες): δεν λευκαίνουν· ίσως χρειαστεί αντικατάσταση μετά τη λεύκανση για χρωματική εναρμόνιση.

 

3) Μέθοδοι λεύκανσης: στο ιατρείο, στο σπίτι, συνδυαστική

α) Στο ιατρείο (in‑office):
Εφαρμογή gel H₂O₂ (τυπικά υψηλότερων συγκεντρώσεων) με απομόνωση ούλων. Πλεονέκτημα: ταχύτητα· Μειονέκτημα: συχνά περισσότερη ευαισθησία. Σύγχρονες ανασκοπήσεις/μετα‑αναλύσεις δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα έναντι της κατ’ οίκον μεθόδου είναι συγκρίσιμη, με μεγαλύτερο κίνδυνο ευαισθησίας σε αρκετά πρωτόκολλα.

β) Στο σπίτι με εξατομικευμένους νάρθηκες (at‑home):
Καθημερινές εφαρμογές 10–16% καρβαμίδιο ή <6% H₂O₂ (ανάλογα με τη νομοθεσία). Πλεονέκτημα: ήπια πορεία, λιγότερη ευαισθησία σε αρκετές μελέτες· αποτέλεσμα σε 1–2 εβδομάδες. Μετα‑αναλύσεις δείχνουν ότι 10% καρβαμίδιο αποτελεί αποτελεσματική και ασφαλή πρώτη επιλογή.

γ) Συνδυαστική (ιατρείο + σπίτι):
Ταχεία εκκίνηση στο ιατρείο, σταθεροποίηση και βαθύτερη βελτίωση στο σπίτι. Συχνά προσφέρει ταχύτερη ικανοποίηση με συνολική αποτελεσματικότητα ανάλογη της κατ’ οίκον μεθόδου.

δ) OTC προϊόντα (strips/στυλό/gel γενικής αγοράς):
Παρέχουν μέτριο προς καλό αποτέλεσμα σε επιλεγμένα περιστατικά, αλλά ο λανθασμένος/υπερβολικός χειρισμός συνδέεται με ερεθισμό ούλων και υπερευαισθησία· απαιτείται καθοδήγηση οδοντιάτρου.

 

4) Φως/laser στην λεύκανση: βοηθά ή όχι;

Με βάση συστηματικές ανασκοπήσεις και network meta‑analyses, η φωτοενεργοποίηση (LED/laser) δεν προσφέρει συνεπές επιπλέον χρωματικό όφελος έναντι του ίδιου gel χωρίς φως και ενίοτε αυξάνει την ευαισθησία λόγω θέρμανσης/αφυδάτωσης. Επιλέγουμε gel/πρωτόκολλο, όχι φως για το εφέ.

 

5) Ασφάλεια & ανεπιθύμητες ενέργειες

• Ευαισθησία δοντιών (παροδική, ώρες–ημέρες) και ερεθισμός ούλων είναι οι συχνότερες ανεπιθύμητες. Σωστή απομόνωση και δοσολογία ελαχιστοποιούν τα φαινόμενα.
• Σμάλτο/μικροσκλήρυνση: Υψηλές συγκεντρώσεις H₂O₂ μπορούν παροδικά να μεταβάλουν τη μικροσκληρότητα, η οποία επαναφέρεται με σάλιο/φθόριο/CPP‑ACP.
• Αλληλεπίδραση με συγκολλήσεις: Τα υπολειμματικά οξυγονούχα ριζικά μειώνουν παροδικά την αντοχή συγκόλλησης ρητινών σε σμάλτο/οδοντίνη — συστήνεται αναμονή ~2 εβδομάδων πριν από συγκόλληση/αποκατάσταση.

 

6) Ευαισθησία δοντιών: πρόληψη & αντιμετώπιση

Τεκμηριωμένες παρεμβάσεις που μειώνουν τον κίνδυνο/ένταση:

• Νιτρικό κάλιο (3–5%) και NaF 0,11% ως προ‑ ή μετεφαρμογή χωρίς απώλεια αποτελεσματικότητας.
• Ρύθμιση πρωτοκόλλου (μικρότερη δόση/χρόνος, περισσότεροι κύκλοι), εξατομίκευση νάρθηκα, αποφυγή ψυχρών/όξινων για 24–48 h.

 

7) Επίδραση σε σφραγίσματα/κολλήσεις & χρωματικές ασυμφωνίες

Η λεύκανση δεν αλλάζει το χρώμα σύνθετων ρητινών, πορσελάνης/υβριδικών κεραμικών. Συνεπώς, μετά το τελικό shade, μπορεί να απαιτηθεί αντικατάσταση ορατών αποκαταστάσεων ώστε να ταιριάζουν με τα λευκασμένα δόντια. Επιπλέον, η συγκόλληση σε πρόσφατα λευκασμένα δόντια είναι ασθενέστερη — αναμονή ≥2 εβδομάδες πριν από όψεις/κολλήσεις.

 

8) Πόσο διαρκεί το αποτέλεσμα και πώς συντηρείται

Η διάρκεια ποικίλλει (συνήθως 6–24 μήνες). Εξαρτάται από διατροφή (χρωστικές), στοματική υγιεινή, κάπνισμα και συγκέντρωση/πρωτόκολλο. Η συντήρηση περιλαμβάνει:

• Στοματική υγιεινή με φθοριούχο οδοντόκρεμα.
• “Top‑up” κατ’ οίκον εφαρμογές με ήπια gel υπό καθοδήγηση.
• Περιορισμό συχνής έκθεσης σε έντονες χρωστικές. (Τα χαμηλότερα δοσολογικά σχήματα μπορεί να μειώσουν την ευαισθησία αλλά να έχουν λιγότερο διαρκές αποτέλεσμα αν δεν τηρηθεί ο συνολικός χρόνος του κατασκευαστή.)

 

9) Εσωτερική λεύκανση

Για σκοτεινά μη ζωτικά δόντια (μετά από τραύμα ή ενδοδοντική θεραπεία), η εσωτερική λεύκανση προσφέρει υπερσυντηρητική αποκατάσταση της απόχρωσης, αποφεύγοντας συχνά «βαριές» λύσεις (όψεις/στεφάνες). Πρωτόκολλα τύπου walking bleach με νaτριούχο περβορικό (με νερό ή/και χαμηλότερες συγκεντρώσεις H₂O₂) έχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Η χρήση θερμότητας και υψηλού H₂O₂ (≈30%) συνδέθηκε ιστορικά με εξωτερική αυχενική απορρόφηση — σήμερα αποφεύγεται· εφαρμόζεται αποφρακτικό κάλυμμα στον αυχένα (γυαλοϊονομερές/ρητινώδες φράγμα) προ της τοποθέτησης του λευκαντικού.

 

10) Ειδικές καταστάσεις, αντενδείξεις & κριτήρια επιλογής

Αντενδείξεις/προσοχή:

• Κύηση/γαλουχία: αποφεύγεται ελλείψει επαρκούς τεκμηρίωσης ασφαλείας.
• <18 ετών: μη επιτρεπτή χρήση >0,1% H₂O₂ (βλ. 9).
• Ενεργή τερηδόνα/ουλίτιδα/περιοδοντίτιδα/υποχώρηση ούλων: προηγείται θεραπεία.
• Έντονη υπερευαισθησία ή εκτεταμένες εκθέσεις ρίζας/υφιζήσεις: προτιμώνται ήπια πρωτόκολλα + απευαισθητοποιητές.
• Πολλές προσθίες αποκαταστάσεις/παλιές ρητίνες: ενημέρωση ότι δεν λευκαίνουν· πιθανή αντικατάσταση μετά το τελικό shade.

 

Επιλογή μεθόδου

Αν προέχει ταχύτητα → in‑office ή συνδυαστική.

Αν προέχει άνεση/ήπια πορεία → κατ’ οίκον με 10%–16% καρβαμίδιο.

Για μεμονωμένο μη ζωτικό → εσωτερική λεύκανση.

 

12) Mini‑checklist πριν αποφασίσετε

• Έχω πρόσφατο καθαρισμό και υγιή ούλα;
• Υπάρχει τερηδόνα ή σπασμένες αποκαταστάσεις που πρέπει να θεραπευθούν πριν;
• Θέλω ταχύ αποτέλεσμα (ιατρείο/συνδυαστική) ή ήπιο (νάρθηκες);
• Έχω πολλές προσθίες αποκαταστάσεις που ίσως χρειαστούν αντικατάσταση;
• Υποφέρω από ευαισθησία; Θα χρησιμοποιήσουμε πρωτόκολλο με νιτρικό κάλιο/NaF.

 

 

13) Συχνές ερωτήσεις (FAQ)

1. Ποια μέθοδος είναι «η καλύτερη»;
   Εξαρτάται από τον στόχο (ταχύτητα vs άνεση). Οι μελέτες δείχνουν συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα μεταξύ in‑office και at‑home η συνδυαστική επιταχύνει την εκκίνηση, ενώ τα κατ’ οίκον πρωτόκολλα 10% καρβαμίδιο έχουν εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας.
2. Χρειάζομαι φως/laser;
   Όχι απαραίτητα. Η φωτοενεργοποίηση δεν τεκμηριώνει σταθερά μεγαλύτερη λεύκανση και μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία.
3. Πονάνε τα δόντια;
   Η ευαισθησία είναι παροδική. Προλαμβάνεται/μειώνεται με νιτρικό κάλιο, φθόριο, εξατομίκευση χρόνου/δόσης.
4. Θα «πιάσει» στις λεκέδες από τσάι/καφέ/κάπνισμα;
   Ναι, συνήθως άριστα· τηρείτε συντήρηση.
5. Τι γίνεται με τετρακυκλινικές δυσχρωμίες;
   Ανταποκρίνονται βραδύτερα/μερικώς. Πιθανώς χρειάζεται μεγαλύτερη διάρκεια ή εναλλακτικές (όψεις). (Εξατομίκευση μετά από κλινική εκτίμηση.)
6. Πόσο διαρκεί; Χρειάζεται «top‑up»;
   Συνήθως 6–24 μήνες. Top‑ups με ήπια gel διατηρούν το αποτέλεσμα.
7. Είναι ασφαλές σε παιδιά;
   Η ΕΕ απαγορεύει χρήση >0,1% H₂O₂ σε <18 ετών άρα όχι.
8. Έχω μη ζωτικό (σκοτεινό) μπροστινό δόντι — χρειάζεται όψη;
   Συχνά όχι. Η εσωτερική λεύκανση (walking bleach) είναι υπερσυντηρητική λύση με υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

 

 

Βιβλιογραφία

Operative Dentistry (2024 update). At‑home vs In‑office bleaching: updated systematic review & meta‑analysis — συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα, διαφοροποιήσεις σε ευαισθησία. 
de Geus et al., Operative Dentistry (2016). SR/MA για in‑office vs at‑home (αποτελεσματικότητα/ευαισθησία). 
6) Bioengineering (2024). SR/MA για αποτελεσματικότητα in‑office, at‑home και combined, υποτροπές/ευαισθησία. 
7) Cochrane Library (Home‑based bleaching). Αποτελεσματικότητα προϊόντων κατ’ οίκον σε ενήλικες. 
8) MDPI (2025, NMA in press/2025) At‑home bleaching agents & concentrations — σύγκριση συγκεντρώσεων για μόνιμη οδοντοφυΐα.

Φωτοενεργοποίηση/laser
9) J Dent (2018). Network meta‑analysis: μη σταθερό πρόσθετο όφελος από φως/laser, πιθανή αυξημένη ευαισθησία. 
10) J Esthetic Restor Dent (2018). SR/MA: in‑office με φως vs χωρίς — χωρίς υπεροχή στο χρώμα, πιθανή μεγαλύτερη ευαισθησία. 
11) Appl. Sci. (MDPI, 2024). Laser‑assisted bleaching: περιορισμοί/κινδύνους θέρμανσης — ανάγκη προσεκτικής ρύθμισης. 

Ευαισθησία & Απενεργοποίηση
12) Triple‑blind RCT (2024). Gel 3% KNO₃ + 0,11% F⁻: μειώνει ευαισθησία χωρίς μείωση αποτελεσματικότητας. 
13) Medicina Oral (2025). Split‑mouth RCT: νιτρικό κάλιο σε προεφαρμογή μειώνει TS σε in‑office whitening. 
14) Systematic Review (2021). Τοπικό KNO₃: μείωση κινδύνου/έντασης TS (in‑office & at‑home).

Σμάλτο/Μικροσκλήρυνση & Ρεμιν.:
15) BMC Oral Health (2022). 35% H₂O₂: επίδραση σε μικροσκλήρυνση, αναστροφή με παράγοντες ρεμιν/φθόριο. 
16) Meta‑analysis (2016/Adjunct) 10% καρβαμίδιο: μικρές/παροδικές μεταβολές μικροσκλήρυνσης.

Συγκόλληση/Αποκαταστάσεις
17) Operative Dentistry (2021). SR/MA: μειωμένη αντοχή συγκόλλησης σε σμάλτο/οδοντίνη έως ~2 εβδομάδες μετά. 
18) J Dent (2015) review. Υπολειμματικό οξυγόνο/υδατοπεριεκτικότητα επηρεάζουν πολυμερισμό ρητινών. 
19) Operative Dentistry (2025). SR/MA: χρωματική συμπεριφορά ρητινών μετά από bleaching (ενδεχόμενες αλλοιώσεις). 

Εσωτερική λεύκανση (non‑vital)
20) JADA (2016). Μακροπρόθεσμα: κίνδυνος εξωτερικής αυχενικής απορρόφησης με 30% H₂O₂/θερμότητα· προτιμάται Na‑perborate+H₂O. 
21) Dentopedia review (2014). Απορρόφηση συχνότερη με θερμο‑καταλυτική μέθοδο και υψηλές συγκεντρώσεις. 
22) Case/Guidance: προστατευτικό αυχενικό φράγμα μειώνει τον κίνδυνο.